Lombardia. Fonte Menaresta, czyli u źródeł Lambro.

Znajomość z rzeką Lambro zawarłam podczas krótkiego pobytu w Caslino d’Erba, malutkiej miejscowości, leżącej u podnóża Prealp w kotlinie pomiędzy górami Capanna Mara, Monte Barzaghino i Monte Scioscia. Obok wioski przebiega droga wiodąca z Bellagio do Asso, Erby i dalej, do Como. Od Canzo do Caslino drodze towarzyszy wąski, rwący i szumiący strumień. To właśnie Lambro, która jak mi powiedziano, po kilkudniowych deszczach potrafi narobić niezłych szkód, co mnie bardzo zdziwiło, gdyż rzeka z niewielką ilością wody w kamienistym korycie naprawdę nie wyglądała groźnie. 

Wtedy nie miałam pojęcia o kataklizmach, jakie we Włoszech powodują kilkudniowe opady; dopiero z biegiem czasu dowiedziałam się o brzemiennych w skutki powodziach i lawinach błota porywających ze sobą domy i ludzki dobytek. Podczas długich lat, kiedy mieszkałam w tej okolicy, jeszcze  niejednokrotnie stawałam na brzegu Lambro lub na przerzuconym ponad nią moście. Pewnego razu, kiedy dzieliłam się z jednym z kolegów wrażeniami z wycieczki na San Primo, usłyszałam, że byłam bardzo blisko jej źródła i o tym, że prowadzi tam oznakowany szlak łączący Magreglio i Piano Rancio.

Puściłam w ruch moje mapy i przewodniki a także poszperałam w internecie. Z informacji jakie zebrałam wynikało, iż może to być miła i relaksująca wyprawa. Ponieważ wyglądało na to, że realizacja tego planu nie zajmie mi dużo czasu postanowiłam, po obejrzeniu źródeł rzeki i powrocie do Magreglio, zejść w dół na brzeg jeziora i w ten sposób dotrzeć wreszcie do miejscowości Onno, co mi się nie udało podczas mojej wyprawy do Visino i Valbrony o której pisałam tutaj. Plan wyglądał na dobry, więc pozostało mi jedynie wprowadzić go w czyn. Kiedy dotarłam do Piano Rancio okazało się, że szlak do źródła to wygodna i szeroka droga, wiodąca przez świerkowy las. Do celu dotarłam bardzo szybko i ani się nie obejrzałam, kiedy stanęłam na małym, drewnianym mostku, pod  którym ciurkała wąska strużka; po jego drugiej stronie znajdowała się skała a spod niej sączyła się ta odrobina wody.

Na skale umieszczono tabliczkę z napisem mówiącym o tym, iż jest to źródło Menaresta, gdzie bierze swój początek rzeka Lambro, która po przebyciu stu trzydziestu kilometrów łączy swe wody z wodami Padu. Nie miałam najmniejszego zamiaru towarzyszyć jej aż tak daleko, jednak chcąc dotrzeć do Magreglio musiałam pójść z jej biegiem przez jakieś marne dwa, trzy kilometry.  Tuż obok mostka była mapa a z niej wynikało, iż nieopodal jest wiele ciekawych pomników przyrody, wartych aby na nie rzucić okiem. 

Najbliższy nosił nazwę „Buco della Pecora” czyli "Owcza jama". Jest to jaskinia krasowa złożona z wielu komór, gdzie na ścianach można zauważyć formacje przypominające pofalowane owcze runo, stad jej nazwa. 

Po krótkiej przechadzce w niedługim czasie dotarłam do miejsca, gdzie pod skałą znajdowała się wąska rozpadlina. Tam znajdowało się wejście, do którego nawet nie miałam zamiaru zaglądać, gdyż jaskinie i rozpadliny budzą we mnie nabożny lęk, na równi z krowami i wężami. Zorientowałam się, że właśnie tam wchodzi się do wnętrza góry, ponieważ chwilę wcześniej w lasku spotkałam trzech chłopców z którymi zamieniłam kilka zdań. Chłopcy wyprzedzili mnie nieco, więc widziałam jak weszli do rozpadliny. Kiedy zbliżyłam się do skały, słyszałam jeszcze ich stłumione głosy, które jednak szybko umilkły, więc doszłam do wniosku, że młodzieńcy prawdopodobnie wczołgali się do wnętrza jaskini. 

Ja natomiast puściłam się w dalszą drogę ścieżką wiodącą wzdłuż rzeki, przy okazji oglądając ogromne głazy narzutowe, które tu pozostawił lodowiec pełznący tędy wiele tysięcy lat temu. Cały rejon Triangolo Lariano w którym się znajdowałam, jest miejscem bardzo ciekawym pod względem geologicznym, więc podczas moich wędrówek mogłam zobaczyć mnóstwo imponujących znalezisk tego rodzaju, ale muszę przyznać, że tym razem było ich wyjątkowo dużo i były naprawdę imponujące. 

Wędrowałam od głazu do głazu wzdłuż Lambro, która w międzyczasie zamieniła się w wąski strumyk, raźno pomykający po gładkich kamieniach, szemrzący i wesolutki, niczym chłopaczek, co wybiegł na ulicę nucąc swoją ulubioną piosenkę. 

Ale tak jak z wesołych, zadziornych chłopaczków czasem wyrastają brutalne osiłki co po latach wybijają innym zęby lub łamią kości, tak i na pozór niewinna Lambro po przebyciu kilkudziesięciu kilometrów w okolicy Mediolanu zamienia się w rzekę, która w okresie przyboru wody potrafi narobić dużych szkód.

Rzeki w Lombardii, także Lambro i przepływająca nieopodal Limbiate rzeka Seveso, w obrębie zabudowań mają uregulowane brzegi i płyną w głębokich na kilka metrów, obmurowanych korytach. Kiedyś zdarzyło mi się zobaczyć Seveso po kilkudniowych, niezbyt  ulewnych deszczach. Nie wierzyłam własnym oczom, kiedy ujrzałam rwącą wodę, wypełniającą to kamienne koryto prawie po brzegi i poziomem sięgającą mostu. Taka sytuacja powtarza się co roku na wiosnę oraz na jesieni, w najlepszym wypadku Straż Pożarna ma wtedy pełne ręce roboty przy wypompowywaniu wody z piwnic oraz innych, niżej położonych pomieszczeń. Zresztą co tu dużo mówić w Polsce także zdarzają się zalania, podtopienia i dewastujące powodzie, więc każdy albo to przeżył albo zna z telewizyjnych wiadomości. Pamiętam jak kilka lat temu pewna Polka poznana we Włoszech, opowiadała mi o powodzi w 1997 roku, którą przeżyła w swoim rodzinnym mieście na Opolszczyźnie. Nigdy tego nie zapomnę, gdyż początkowo mówiła o tym zupełnie spokojnie, jednak w pewnej chwili zaczęła się trząść i wybuchnęła płaczem, tak straszne i nadal żywe były jej wspomnienia, chociaż od tego traumatycznego przeżycia minęło wiele lat...  

Ja natomiast po przebyciu kilku kilometrów drogą  przez las, doszłam w pobliże Magreglio. Tu Lambro choć wciąż niezbyt okazała, zasłużyła sobie na  niewielki lecz tym razem nie drewniany a kamienny mostek. Pożegnałam rzeczkę i początkowo malowniczą mulatierą a następnie stromymi uliczkami, dotarłam do placu w centrum wioski. Teraz należało poszukać ścieżki wiodącej nad brzeg jeziora, która pozwoliłaby mi na dotarcie do Onno. Jak się okazało, był to iście szatański plan, ale o tym a także jakie były jego konsekwencje, napiszę w następnym poście.

Więcej zdjęć>

https://photos.google.com/share/AF1QipNNGQ3fvgivTZVnTrOrNhzTYwAYuJJgnKz5alXkM8AtFb7NAXOoI4u3pagMclnfFw?hl=pl&key=dC1hcElFWEVZZGFFSEtNR0J0MU8zZkMzNTVMQ1Bn

Valle d'Aosta, Gressoney - Saint Jean. Castel Savoya, czyli Stokrotka w górach.

Tym razem przeniesiemy się dość daleko od Monzy, ale ponieważ ta historia bezpośrednio nawiązuje do bohaterów jednego z poprzednich postów (link) postanowiłam dokonać tego nieoczekiwanego zwrotu i napisać o mojej wycieczce do pewnej alpejskiej doliny. Ta dolina to Valle di Gressoney, ciągnąca się pomiędzy wysokimi górami (niejednokrotnie liczącymi ponad 3000 metrów) aż do podnóża masywu Monte Rosa, wspaniałego czterotysięcznika, którego piękny szczyt w pogodny dzień jest doskonale widoczny również w północnej części Lombardii. To urzekająca okolica, która jak dotąd jedynie w niewielkim stopniu nosi niszczycielskie znamiona ludzkiej działalności.

Co prawda jest tu niezbyt szeroka, asfaltowa droga, łącząca wioski zbudowane nad brzegami Lys, malowniczej rzeki, która swój początek bierze ze źródła na stoku Monte Rosa, lecz niewielkie i pełne wdzięku miejscowości nadal mają ten sam charakter co wiele lat temu.

Nietrudno poddać się urokowi tej okolicy, a nawet zakochać się w niej bez pamięci, jak to się przydarzyło królowej Marghericie di Savoia... Margherita była córką Ferdynanda księcia Genui, brata panującego króla Wiktora Emanuela II, a po matce pięknej Elżbiecie Saksońskiej płynęła w niej krew niemiecka. Wcześnie straciła ojca, po jego śmierci wraz z matką i bratem żyła nadal na królewskim dworze w Turynie, otoczona splendorem przynależnym jej wysokiemu urodzeniu. Panujący król, a jej stryj, mimo bardzo bliskiego pokrewieństwa przeznaczył młodą księżniczkę na żonę dla swego syna, przyszłego króla Umberto I. Co ciekawe, ponieważ  król był wdowcem a później ożenił się ponownie z kobietą niskiego stanu, Margherita, jako najbliższa krewna płci żeńskiej pojawiała się u jego boku podczas oficjalnych uroczystości pełniąc funkcję "królowej bez korony". O rękę księżniczki starał się też inny dobrze urodzony pretendent, lecz Margherita, która darzyła Włochy ogromną miłością i nie chciała ich opuszczać zdecydowała, że przyjmie oświadczyny kuzyna. Było to typowe małżeństwo z rozsądku, jednak młoda para znała się od dzieciństwa i darzyła naturalnym w rodzinie przywiązaniem. Mogło to dobrze rokować na przyszłość, gdyby nie niepohamowane zainteresowanie Umberta dla płci pięknej. Nie wykluczone, że dla żony miał raczej braterskie, niż małżeńskie uczucia, choć zapewne nieobce były mu moralne skrupuły z powodu zdrad, jakich się dopuszczał. Miał szczególny obyczaj obdarowywania jej sznurem pereł po każdym „skoku w bok” więc jego bujny temperament sprawił, że dość szybko zaczęto o Marghericie mówić, iż posiada największą kolekcję pereł w Europie. 

Niewierność małżonka poważnie zachwiała związkiem, z którego w międzyczasie urodził się syn, przyszły król Wiktor Emanuel III. Umberto od bardzo wczesnej młodości miał liczne przygody z kobietami, do tego jeszcze przed ślubem nawiązał romans z piękną księżną Eugenią Bolognini, która podobno była miłością jego życia. Mówi się, że pewnego razu Margherita na własne oczy zobaczyła męża w łóżku kochanki, która nota bene, była od niej starsza o całe czternaście lat. Podobno doszło wtedy do dramatycznej sceny zazdrości i groźby definitywnego rozstania. Ostatecznym krokom zapobiegł król Wiktor Emanuel II przypominając synowej, że nie jest jedynie osobą prywatną i powinna być wierna swojej roli przyszłej władczyni. Prawdopodobnie Margherita była  zbyt dumna, aby stawać do walki z rywalką, która była jej damą dworu i zabiegać o względy niewiernego małżonka. Spełniła swój obowiązek dając krajowi przyszłego następcę tronu i zgodnie z wolą teścia nadal pełniła wszystkie funkcje przepisane protokołem, jednak coraz więcej czasu spędzała z dala od męża. Szczególnie przypadło jej do serca Gressoney, gdzie niegdyś jej ojciec udawał się na polowania. Pokochała je nie tylko z powodu pięknej okolicy, lecz przede wszystkim ze względu na to, że mieszkańcy doliny mieli niemieckie korzenie i nadal mówili językiem jej matki.

Początkowo bywała gościem barona Luigiego Beck Pecozz, również z pochodzenia Niemca. Rodzina Beck Pecozz posiadała tu swoje włości, w tym również willę "Margherita" nazwaną tak przez barona na cześć władczyni a także obszerny domek myśliwski. Po raz pierwszy królowa gościła w willi 1883 roku, później bywała tam wielokrotnie, aż do roku 1904. Serce ją ciągnęło w te strony, gdyż dobrze się czuła wśród mieszkańców doliny, którzy darzyli swą władczynię ogromną miłością. Krążyły różne domysły na temat jej zażyłej przyjaźni z baronem, podejrzewano nawet, iż łączy ich romans, ale nikt nie mógł powiedzieć na ten temat nic pewnego, ponieważ królowa była osobą bardzo dyskretną i nigdy nie dała bezpośrednich powodów do obmowy. Baron  Luigi był gentlemanem w każdym calu, zawsze zachowywał doskonałe formy, adorując królową niczym wierny rycerz, który rości sobie prawo jedynie do służenia swej pani, bez oczekiwania na nagrodę. Ich przyjaźń zakończyła nagła śmierć barona, który umarł na zawał serca podczas wycieczki na lodowiec del Grenz, pomiędzy Gressoney i Zermatt. Jego śmierć była dla królowej ogromnym wstrząsem i spowodowała, że od tej pory zaprzestała wycieczek w głąb gór, zadowalając się spacerami w dolinie. Nadal miała do swojej dyspozycji apartament w willi Margherita  i w domku myśliwskim barona gdzie bywała również po jego śmierci.

W tej sytuacji Umberto zachował się z klasą: postanowił, że skoro królowa chce tam spędzać czas, powinna posiadać siedzibę odpowiednią do swej pozycji. Z jego rozkazu rozpoczęto budowę niewielkiego, lecz bardzo wdzięcznego zameczku w miejscu zwanym Belvedere. Kamień węgielny położono w 1899 roku a budowę nowej siedziby zakończono już po śmierci króla, w roku 1904. Zameczek w neogotyckim stylu wzniesiono w świerkowym lesie na stoku góry, nieco na uboczu Gressoney- Saint Jean. Z jego okien królowa mogła podziwiać szczyt ukochanej Monte Rosa, gdzie niegdyś wyprawiała się wielokrotnie, również w zimie, w towarzystwie swojego niewielkiego dworu z nieodłącznym baronem Luigim u boku... Pamiątką tych wycieczek jest schronisko wzniesione nieopodal szczytu, które na cześć władczyni nazwano Capanna Margherita. Kiedy wędrując śladami królowej przyjechałam do Gressoney, jej zameczek był otoczony rusztowaniem, ponieważ właśnie remontowano elewację. Wokoło znajduje się piękny, leśny park z ogromnymi świerkami i prześlicznym ogrodem botanicznym, mającym charakter ogrodu skalnego. Rosną tu różne rośliny alpejskie, które wspaniale się prezentują w swoim naturalnym środowisku.

Natomiast kiedy patrzymy na zamek trudno się oprzeć wrażeniu, że wygląda on niczym ilustracja w książce z bajkami. Niewielka, trzykondygnacyjna budowla posiada pięć wież, z których każda jest inna. Wnętrze można zwiedzać w małych grupach, w towarzystwie przewodnika. Ten, który mnie oprowadzał był bardzo kompetentnym, młodym człowiekiem, wspaniale przygotowanym do pracy, więc dzięki niemu poznałam nie tylko historię tego miejsca, ale także dowiedziałam się wielu ciekawostek na temat królowej Margherity i rodu di Savoia. Ponieważ oprócz mnie nie było innych zwiedzających, mogłam swobodnie zadawać pytania i na wszystkie otrzymałam wyczerpujące odpowiedzi. Zameczek jest zbudowany według bardzo przemyślanego planu i mimo swoich niewielkich rozmiarów zapewniał królowej nie tylko poczucie prywatności, ale i wszelki komfort. Jego pierwsza kondygnacja to salon, jadalnia i obszerna weranda, nad nimi usytuowane były pokoje królowej i jej dam, a na najwyższej apartament dla dworzan płci męskiej. Królowa zapewne żyła tu bardzo wygodnie i mogła się cieszyć do woli intymną atmosferą tego domostwa, gdzie przebywała z niewielką grupą zaufanych osób. Wnętrze jest bardzo bogato zdobione, są tu witrażowe okna, ogromne kominki i wspaniałe boazerie. 

Drewniane sufity oraz część ścian pokrywają malowidła w stylu naśladującym XV wiek, powtarzają się na nich symbole bliskie sercu  królowej: herb domu Savoia, litera M, węzły marynarskie (aluzja do tytułu jej ojca, który był diukiem Genui) i stylizowana stokrotka. Z uwagi na niewielkie rozmiary tego budynku zastosowano ciekawe rozwiązanie, pozwalające uniknąć zapachów gotujących się potraw. Mianowicie kuchnię umieszczono nieopodal, w oddzielnym budyneczku, połączonym z głównym korpusem za pomocą podziemnego korytarza. Dzięki temu można było transportować gotowe dania do zamku, a następnie przesyłać bezpośrednio do jadalni za pomocą małej windy. Całość budowli wykonano z ciosanego górskiego kamienia i drewna, jest ona rzeczywiście bardzo wdzięczna mimo nieco przyciężkiego stylu, jaki dominował w owej epoce. Niestety z apartamentów zniknęły wszystkie meble, więc trudno sobie wyobrazić, jak wyglądały wnętrza za życia królowej. Jedyną pamiątką tamtych czasów jest piękny portret Margherity w skromnym, lecz bardzo twarzowym stroju, jaki nosiły kobiety z doliny. Składał się on z białej koszuli, czerwonej spódnicy z czarnym fartuchem, czarnego aksamitnego gorsetu oraz nakrycia głowy w postaci białego, płóciennego czepka.

Królowa prezentuje się w nim bardzo ładnie, więc nic dziwnego, że za życia nosiła go z ogromnym upodobaniem, co oczywiście powodowało  jeszcze większe uwielbienie poddanych. Margheritę trudno dziś nazwać piękną (choć współcześni mieli o jej urodzie wysokie mniemanie) ale można śmiało powiedzieć, że była przystojną blondynką słusznego wzrostu, mimo zbyt krótkich nóg. Maskowała ten niedostatek nosząc bardzo wysokie koturny, które nadawały jej sylwetce lepsze proporcje. Krótkie nogi odziedziczył po niej syn, ale u niego była to już widoczna deformacja, powodująca, że jego wzrost był dużo poniżej średniej. Jednak dzięki temu można z całą pewnością zaprzeczyć plotce, jaka krążyła na temat narodzin następcy tronu. Mianowicie chodziły słuchy, że przyszła królowa w istocie wydała na świat córkę, więc aby krajowi zapewnić sukcesję podmieniono ją w kołysce z chłopaczkiem niewiadomego pochodzenia. Szczerze mówiąc, sądzę że ta historia "nie trzyma się kupy” bo nawet gdyby istotnie pierwszym dzieckiem była córka, to przecież Margherita była bardzo młodą, zdrową kobietą i mogła urodzić więcej dzieci, jeśli nie z miłości to z poczucia obowiązku.

Jednak niewątpliwe podobieństwo rodzinne i krótkie nogi odziedziczone po matce, mogły świadczyć o pochodzeniu księcia nie gorzej od certyfikatu DNA. Zresztą historia z zamienionym dzieckiem nie jest w tym wypadku jedyną, gdyż podobne pomówienia spotkały samego Wiktora Emanuela II.

Ten z kolei, brzydki, niski i krępy, był zupełnie niepodobny do swego ojca, mężczyzny pięknego, wysokiego i szczupłego. Budziło to powszechne zdziwienie, do tego stopnia, że zaczęła krążyć plotka, jakoby był on synem pewnego rzeźnika. Podobno swego czasu w pałacu wybuchł pożar, z którego służący opiekujący się małym księciem uratował go cudem, narażając przy tym własne życie. W tym samym czasie pewien rzeźnik ogłosił światu tajemnicze zaginięcie swojego syna. W konsekwencji pojawiła się plotka, iż mały książę w istocie zginął w pożarze, zaś następca tronu naprawdę jest tym zaginionym dzieckiem. Patrząc na dość pospolitą fizys tego władcy i znając jego wprost organiczną niechęć do nauki, można by odnieść wrażenie, że coś w tym jest, gdyby nie fakt, iż jego prawnuk, Umberto II, był właśnie wysokim i przystojnym blondynem, uderzająco podobnym do pra-pra dziadka, co mogłoby świadczyć o tym, że odezwały się w nim geny przodków.

Niezależnie od tych dynastycznych problemów i plotek krążących wokół rodziny de Savoia, królowa Margherita z całą pewnością była kobietą nieprzeciętną. Bardzo lubiana i szanowana przez poddanych, zapisała się na trwałe w pamięci Włochów z wielu powodów, w tym również dzięki narodowemu daniu, jakim jest pizza Margherita, nazwana tak właśnie na jej cześć. 

Kiedy przyjechałam do Gressoney, okazało się, że  w przeciwieństwie do Lombardii (gdzie był ładny słoneczny dzień) pogoda w dolinie jest "w kratkę"... Padał przelotny deszcz a chmury przesłaniały szczyty gór. Byłam bardzo zawiedziona, tym bardziej, że prognoza meteo dla tego regionu również była pomyślna. Tymczasem nie tylko zmarzłam mimo ciepłej bluzy, również część zdjęć, jakie wtedy zrobiłam z powodu mżawki nie wyszła najlepiej. Niestety, wewnątrz zamku jest absolutny zakaz fotografowania...a szkoda!

Więcej zdjęć jest w albumie>

https://photos.google.com/share/AF1QipN7-cFKU6lQIyrPrfRhhbQ37M0n303hX53vxWPemer9XBWEVfIR4o_BwMqN3mK1yQ?hl=pl&key=LW1rZWJOZVJpcTR5WG5ZMkhjNmpwZzdUNjVtUzl3

Lombardia, Monza. Historia zakazanej miłości.

Ta tragiczna historia wydarzyła się naprawdę... Wszystko zaczęło się w drugiej połowie XVI wieku w Mediolanie. Ktoś kto był na tyłach galerii Wiktora Emanuela na placu Della Scala, zapewne zwrócił uwagę na imponujący pałac w manierystycznym stylu, stojący na wprost sławnego teatru. Ten gmach to Palazzo Marino, gdzie mieści się Zarząd Miasta. Jego nazwa pochodzi od nazwiska Tomaso Marino, pierwszego właściciela, który oprócz szlacheckiego pochodzenia, miał dodatkowy atut w postaci tęgiej głowy do interesów a dzięki tej zalecie zaliczał się do najbogatszych mediolańskich bankierów. Miał on kilkoro dzieci, w tym córkę Virginię. Virginia wcześnie została wdową (miała pięcioro dzieci z pierwszego małżeństwa) i wyszła ponownie za mąż za hiszpańskiego kondotiera, Martino de Leyva. Martino również pochodził z arystokratycznego rodu; jego ojciec książę Ascoli, został mianowany gubernatorem Mediolanu, kiedy po śmierci Francesco Sforzy miasto znalazło się we władaniu hiszpańskich Habsburgów. Ze związku Virginii i Martina w 1576 roku urodziła się ich jedyna córka, Marianna. Gdy dziecko miało niespełna rok, Virginia zmarła podczas epidemii dżumy, więc dziewczynka rosła pod opieką ciotek i niańki. Miała sześć lat, gdy jej ojciec wyjechał do Hiszpanii, gdzie ponownie się ożenił. Marianna pozostała w Mediolanie, a ponieważ posiadała znaczny majątek odziedziczony po matce, początkowo zamierzano wydać ją dobrze za mąż. Jednak ten plan uległ zmianie i kiedy miała niewiele ponad trzynaście lat, umieszczono ją w nowicjacie w klasztorze Św. Małgorzaty w niedalekiej Monzie, będącej feudum rodu de Leyva  (Martino i jego czterej bracia nosili tytuł hrabiów Monzy i na zmianę sprawowali tam władzę w dwuletnich okresach). Trudno dziś dociekać przyczyn tej decyzji (mówiło się o tym, że ojciec chciał zagarnąć część jej majątku) oraz jaki stosunek miała do tego projektu sama Marianna... Po zakończeniu dwuletniego nowicjatu w wieku niespełna szesnastu lat złożyła śluby zakonne, przyjmując imię Maria Virginia na pamiątkę zmarłej matki. W miejskich kronikach z tamtych czasów jest często wymieniana jako Signora di Monza, ponieważ ojciec który przebywał w swoich hiszpańskich dobrach, powierzył jej funkcję swego namiestnika. W związku z tym, to właśnie ona, na zmianę ze stryjami dzierżyła władzę świecką w mieście, sprawując sądy i stanowiąc prawa.

Oprócz tego, jako osoba dobrze urodzona, wykształcona i o doskonałych

manierach, zajmowała się młodymi szlachciankami, które w owych czasach zwyczajowo oddawano na wychowanie do klasztoru. Virginia, niewiele starsza od swoich podopiecznych, miała  dwadzieścia lat, kiedy jedna z jej wychowanic Izabela Hortensja, zaczęła potajemnie romansować z młodym wielmożą, mającym domostwo sąsiadujące z klasztorem. Młodzianem tym był Gian Paolo Osio, człowiek zuchwały i amoralny, oskarżany nie tylko o różne młodzieńcze wybryki, lecz również o próbę zabójstwa. Po interwencji Virginii dziewczynę odesłano do domu a rodzina dla zatarcia skandalu szybko wydała ją za mąż. Pomimo początkowej antypatii i wręcz wrogości, pomiędzy Osiem i Virginią dość szybko nawiązało się porozumienie a następnie romans. W owej epoce, zakonnice będące córkami bogatych rodzin cieszyły się znaczną swobodą, do tego Virginia,l jako Pani Monzy była w sytuacji wyjątkowej. Miała też kilka wspólniczek wśród zaufanych zakonnic, więc jej związek z kochankiem nie tylko rozkwitał bez większych przeszkód, ale z biegiem czasu zaowocował dwójką potomstwa. Pierwszym dzieckiem był martwo urodzony syn, nieco później przyszło na świat drugie dziecko, córka, którą Virginia dość długo ukrywała w swoim obszernym apartamencie, jaki zajmowała w klasztorze z racji swej funkcji i urodzenia. Kiedy dziewczynka podrosła, Osio zabrał ją od matki i oddał na wychowanie swoim krewnym. Gian Paolo i Virginia chyba mieli niełatwe charaktery, oprócz tego sytuacja zmuszała ich do ciągłego ukrywania się, więc ich romans, który mimo to trwał około dziesięciu lat, wciąż oscylował pomiędzy miłością i nienawiścią, pośród kłótni i zdrad ze strony Osia.

Podobno utrzymywał on intymne stosunki również z innymi zakonnicami w tym Benedettą i Oktawią, które były wspólniczkami Virginii i wiedziały wszystko o jej romansie. Niestety, Signora oprócz popleczników miała też wrogów, gdyż w klasztorze toczyła się ciągła walka o wpływy i władzę. W pewnym momencie, skutkiem podejrzeń oraz krążących pomówień, atmosfera stała się niebezpieczna i kochankowie zaczęli obawiać się zdrady ze strony wtajemniczonych osób. W tej sytuacji, pozbawiony skrupułów Osio zabił służącą Virginii Katarzynę oraz pewnego aptekarza, który wiedział zbyt dużo o jego sprawkach. W jakiś czas później wywabił z klasztoru Oktawię i Benedettę a następnie również próbował je zamordować. Oktawię udało mu się utopić w niedalekiej rzece Lambro o czym piszę tutaj lecz cudem ocalona Benedetta wyznała wszystkie tajemnice Signory, więc całą sprawę oddano pod sąd biskupi. Władzę kościelną w mediolańskiej archidiecezji sprawował w owym czasie Fryderyk Borromeo, który w związku z krążącymi plotkami od pewnego czasu dawał baczenie na to, co dzieje się w klasztorze a nawet udał się tam osobiście aby skontrolować sytuację. Na jego rozkaz Virginię, jej służących, księdza będącego wspólnikiem Osia, jak również trzy wtajemniczone w romans zakonnice: Candidę, Sylwię i Benedettę, przewieziono do Mediolanu. Tu poddano ich surowemu przesłuchaniu a ponieważ zachodziło też podejrzenie o czary, do procesu włączyła się Święta Inkwizycja. Wszyscy oskarżeni wyznali swoje winy i zostali srogo ukarani zgodnie z obowiązującym prawem. Osio uciekł, więc wyrok na niego wydano zaocznie, zaś Virginię żywcem zamurowano w niewielkiej celi w mediolańskim domu poprawy pod wezwaniem Św. Walerii. Podobny los spotkał pozostałe zakonnice, natomiast księdza skazano na trzy lata galer. W tym czasie Osio, który był poszukiwany przez trybunał (wyznaczono nagrodę za jego głowę) uciekł do Mediolanu i schronił się u swojego przyjaciela  w podziemiach dzisiejszego pałacu Isimbardi.

Przyjaciel okazał się zdrajcą i wydał rozkaz aby "bravi" będący u niego na służbie, zatłukli zbiega kijami w jego kryjówce. Jednak Gan Paolo uniknął w ten sposób o wiele gorszej śmierci z rąk sprawiedliwości, gdyż kara za uwiedzenie zakonnicy była straszna... Nieszczęsna Virginia spędziła w swojej celi prawie czternaście lat, po ich upływie Fryderyk Borromeo okazał jej łaskę i pozwolił na dokonanie żywota w nieco lepszych warunkach. Uwolniona pozostała jednak w tymże domu Św. Walerii, gdzie zmarła w 1650 roku. Pod koniec życia wykazywała tak ogromną skruchę z powodu swojego dawnego występku, że powszechnie nazywano ją "zwierciadłem pokuty". Jej córka, którą Osio oficjalnie uznał za swoje dziecko urodzone z nieznanej matki, również przyjęła habit zakonny i także dokonała życia w klasztorze.

Tę historię w nieco zmienionej formie spożytkował Alessandro Manzoni, jako jeden z wątków swojej powieści "Promessi sposi". Jego bohaterka nosi imię Gertruda, inne są przyczyny jej wstąpienia do klasztoru i niektóre szczegóły romansu z Osiem. Książka jest uważana za najwybitniejszy przykład włoskiej prozy i zna ją chyba każdy Włoch, gdyż należy do żelaznego kanonu szkolnych lektur. W dzisiejszej Monzie nie ma zbyt wielu śladów z czasów Gian Paola i Virginii, gdyż dom Osia zburzono a na jego miejscu stanęła  "kolumna niesławy" która jednak nie zachowała się do naszych czasów. Kościół Św. Małgorzaty z powodu złego stanu został przebudowany, zmieniono też jego patrona (obecnie jest poświęcony św. Maurycemu). Część  klasztoru rozebrano się a pozostałą przerobiono na mieszkania. Do tej tragicznej historii nawiązuje swą nazwą jedynie "Via della Signora", niewielka ulica biegnąca nieopodal i przypominająca współczesnym mieszkańcom Panią Monzy, jak niegdyś nazywano nieszczęsną Virginię...

Cała ta historia jest nieźle udokumentowana, zarówno w ówczesnych kronikach jak i aktach procesowych a także w pismach znajdujących się w prywatnym archiwum jakie pozostało po kardynale Fryderyku Borromeo. Nakręcono też przynajmniej dwa filmy na jej podstawie, zaś w internecie pod hasłem "Monaca di Monza" nie brakuje informacji (w języku włoskim) na ten temat.

   

Zdjęcie obok przedstawia Plac Della Scala w Mediolanie. Okazały budynek, jaki widać w głębi za pomnikiem Leonarda da Vinci, to właśnie Palazzo Marino, gdzie urodziła się Marianna de Leyva. Niestety z przyczyn o których pisałam powyżej w moich zbiorach nie ma zdjęć bezpośrednio związanych z tą historią, więc zamieściłam inne, również zrobione w Monzie, które swoim charakterem nawiązują do opowieści.

W jednym z krakowskich klasztorów miała miejsce nieco podobna historia uwięzionej zakonnicy Barbary Ubryk, jednak jej podłożem prawdopodobnie była nie tyle występna miłość, co choroba psychiczna, przejawiająca się pod postacią nimfomanii. Sprawa była swego czasu bardzo głośna i zbulwersowała nie tylko społeczeństwo XIX Krakowa, lecz odbiła się szerokim echem w całej Europie.

Lombardia. Monza - Villa Reale i jej park.

Wjeżdżając do Monzy od zachodu, mijamy wlot szerokiej, pięknej, dwupasmowej alei, wysadzonej okazałymi drzewami. Aleja jest bardzo długa, więc budowla wzniesiona na jej drugim krańcu zaledwie majaczy w oddali, jednak i z tej odległości widać, że jest to ogromna willa w klasycystycznym stylu. To jeden z największych a niegdyś i najświetniejszych pałaców w Lombardii, czyli Villa Reale (chciałabym tu zaznaczyć, iż nazwa "villa" w języku włoskim oznacza nie tylko willę w przyjętym w naszym języku znaczeniu tego słowa, lecz również pałac poza miastem, więc często są to obiekty naprawdę imponujące).

Jej budowę rozpoczęto na zlecenie (dobrze nam znanej skądinąd) cesarzowej Marii Teresy Austriackiej, był to bowiem okres, kiedy zarówno Lombardia jak i południowa część Polski znajdowały się w obrębie Cesarstwa Austro - Węgierskiego. Cesarzowa, choć mocną ręką trzymała podległe sobie prowincje, bardzo dbała o dobry wizerunek domu Habsburgów. Swojego syna Ferdynanda mianowała Gubernatorem Generalnym Lombardii i w związku z tym, zleciła budowę rezydencji odpowiedniej do wysokiej rangi arcyksięcia. Wzniesienie nowej siedziby powierzono włoskiemu architektowi Giuseppe Piermarini, który rozpoczął pracę w 1777 roku i uporał się z tym zadaniem w ciągu zaledwie trzech lat. Powstał piękny i okazały klasycystyczny pałac, jednak na wyraźne zalecenie władczyni mimo swej wielkości nie rażący zewnętrznym przepychem.

Przez około dziesięć lat stanowił on ulubioną wiejską rezydencję Ferdynanda aż do chwili, kiedy do Lombardii wkroczył Napoleon wraz ze swą armią. Po wyrugowaniu Austriaków willa na pewien czas opustoszała, gdyż Bonaparte, mając do wyboru kilka pałaców w Lombardii, gdzie mógłby pomieścić swoją rodzinę i dwór o dziwo nie zdecydował się na Monzę, lecz dużo mniejszą willę Crivelli w Mombello, nieopodal Limbiate. Dopiero w 1803 roku jego pasierb Eugeniusz de Beaucharnais, mianowany przez Napoleona wicekrólem Włoch, wybrał willę w Mozie na swoją siedzibę. Eugeniusz był zapalonym kawalerzystą, wielkim miłośnikiem koni i polowania, więc z jego rozkazu poszerzono istniejący już ogród o przyległe tereny, które otoczono murem aby wicekról mógł bez przeszkód oddawać się ulubionym rozrywkom. Powstał w ten sposób wielki, angielski park liczący 750 ha a w jego obrębie znalazły się inne, mniejsze obiekty: wille, folwarki, młyny wodne a także niewielki kościółek. Po upadku Napoleona willę ponownie przejęli Austriacy, zaś po odzyskaniu przez Włochy niepodległości przeszła ona na własność panującego domu de Savoia. Pod koniec XIX wieku często bywał tu ówczesny król Umberto I wraz ze swą żoną Margheritą (nota bene byli oni bliskimi kuzynami).

Pozornie było to bardzo zgodne małżeństwo, darzące się szacunkiem i zachowujące formy przyjęte w "wielkim świecie" jednak w rzeczywistości panował między nimi głęboki rozdźwięk z powodu długoletniego romansu króla z księżną Eugenią Bolognini. Księżna była damą honorową królowej i miała swoje stałe miejsce na dworze, posiadała również własne dobra w przyległej do Monzy miejscowości Vedano. Do dziś krążą legendy na temat mniej lub bardziej tajemnych spotkań króla i jego kochanki. Podobno zdarzyło się nawet, że pewnego razu Margherita zastała ich "in flagranti”, co stało się powodem nieoficjalnej separacji królewskiej pary. Od tej pory każde z nich żyło na swój ulubiony sposób a Margherita większość czasu zaczęła spędzać w ukochanym Gressoney u podnóża Monte Rosa, gdzie często towarzyszył jej pewien baron, przyjaciel od serca...Ta sytuacja trwała aż do roku 1900, kiedy król Umberto zginął w Monzie z ręki zamachowca. Stało się to  nieopodal willi, po lewej stronie prowadzącej do niej alei podczas manifestacji sportowej. Owdowiała królowa Margherita poleciła aby w tym miejscu wzniesiono okazały monument dla uczczenia pamięci małżonka. Co więcej, wykazała się szlachetnością i wspaniałomyślnością wobec swojej byłej rywalki, zezwalając jej na ostatnie pożegnanie ze zmarłym bez żadnych świadków.

Po tragicznej śmierci Umberta pałac opustoszał, gdyż nowy król a syn zmarłego, nie chciał bywać w Monzie, ponieważ budziła w nim niedobre wspomnienia. Willa Reale opustoszała, większość mebli wywieziono do rzymskiego pałacu na Kwirynale, zaś upływ czasu i brak starania dokonały w niej ogromnego spustoszenia. Po wojnie kiedy rodzinie de Savoia odebrano tron a wraz z nim wszystkie dobra, willa przeszła w ręce Gminy Monza. W latach sześćdziesiątych przeznaczono ją na centrum wystawowe, co niestety doprowadziło do dalszej dewastacji budynku. Na szczęście w porę podjęto decyzję o jej restauracji, przedsięwzięciu na ogromną skalę, którego całkowity koszt jest przewidziany na niemal trzydzieści milionów euro. Kiedy po raz pierwszy byłam w Monzie, fronton pałacu przedstawiał się zupełnie przyzwoicie natomiast z tyłu, od strony parku, był to prawdziwy „obraz nędzy i rozpaczy”. Na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat wyremontowano tylną elewację, zewnętrzne schody, klatki schodowe i pierwsze piętro pałacu, gdzie obecnie można zwiedzić apartamenty króla i królowej. Niestety, pozostałe pomieszczenia chyba jeszcze nieprędko otworzą swe podwoje...Zdarzyło mi się widzieć w lokalnej TV reportaż, który obrazował niewiarygodne wprost zniszczenia: pozrywane posadzki, tapety wiszące w strzępach i drzwi powyrywane z zawiasów.

Pałac zbudowano w kształcie litery "U" i jak już wspomniałam, korpus główny a także lewe skrzydło w większości odzyskały swoją świetność, natomiast prawe zastałam w bardzo złym stanie, zwłaszcza od strony parku, gdzie straszyło łuszczącym się żółtobrązowym tynkiem, powyrywanymi okiennicami oraz oknami bez szyb. Bardzo bym życzyła mieszkańcom Monzy aby całkowita restauracja pomyślnie dobiegła końca, bo pałac z pewnością na to zasługuje. Co prawda nieco wątpliwości zasiał we mnie widok dużych zacieków wilgoci na niedawno wyremontowanej elewacji, co mogłoby świadczyć o tym, iż nie wszystkie prace wykonano z należytą starannością...Dzisiejszy park otaczający Villę Reale ma charakter parku miejskiego i mimo dużej ilości drzew rosnących na jego terenie, raczej nie przypomina lasu w którym polował wicekról. W latach dwudziestych ubiegłego wieku powstał tu sławny na całym świecie tor wyścigowy Formuły I oraz klub golfowy a w następnych latach także inna infrastruktura służąca rekreacji i uprawianiu sportu, W zasadzie park składa się z trzech wyodrębnionych części o odmiennym charakterze. Od frontu znajdują się rozległe, wypielęgnowane trawniki a po lewej stronie, przed dawną pomarańczarnią, piękne rozarium.

Za pałacem rozciąga się najstarsza część parku, jest to Giardino Reale, czyli Ogród Królewski, mający charakter ogrodu botanicznego, gdzie można zobaczyć wiele bardzo okazałych, starych drzew i typowych dla XIX wieku budowli: pawilony w antycznym stylu, sztuczne pagórki i groty, sadzawki i wodospady. Jest tu też swego rodzaju altana, która powstała pod gałęziami grabowego szpaleru posadzonego na planie okręgu. Gałęzie splatają się ze sobą, tworząc zamkniętą przestrzeń w kształcie zielonej kopuły, gdzie można się schronić w upalny dzień lub w czasie deszczu. Ta część ogrodu jest odgrodzona od reszty parku metalowym parkanem, za nim rozciąga się część w stylu angielskim, która powstała za czasów Eugeniusza de Beaucharnais. Dla mieszkańców Monzy ten piękny park jest nie tylko powodem do dumy, lecz przede wszystkim popularnym miejscem rekreacji. Wiele osób przychodzi tu żeby spokojnie posiedzieć lub pospacerować a druga, wcale nie mniejsza grupa, zjawia się aby aktywnie uprawiać różnego rodzaju sporty.

Zwłaszcza w weekendowe poranki park roi się od ludzi w różnym wieku, biegających, jeżdżących na rowerach, rolkach, wrotkach i  hulajnogach. Oprócz tego można tu również pograć w piłkę albo pojeździć konno. W Parku byłam w kilkakrotnie, ale nigdy nie dotarłam do jego krańców i szczerze wyznam, że widziałam zaledwie jego niewielką część (powiedzmy 1/3) Bardzo lubię chodzić pieszo i przejście kilku a nawet kilkunastu kilometrów absolutnie mnie nie przeraża. Jednak o ile chodzenie po górach niesamowicie mnie nakręca i mimo czysto fizycznego zmęczenia zapewnia wysoki poziom adrenaliny, to przemieszczanie się po parkowych alejkach szybko sprawia, że siły kompletnie mnie opuszczają...Nie mam pojęcia, jak to się dzieje, czy to sprawa powietrza, jakie jest na nizinach a może monotonnego tempa takiej przechadzki, ale zauważyłam to niejednokrotnie. Miałam szczery zamiar przejść kiedyś park wzdłuż i wszerz, lecz ten pomysł spalił na panewce, ponieważ było wiele miejsc, które wydawały mi się bardziej atrakcyjne, więc jego dokładne obejrzenie odkładałam na bliżej nieokreśloną przyszłość. Podczas ostatnich miesięcy spędzonych we Włoszech pracowałam bardzo dużo i miałam niewiele czasu na wypady w plener. Kiedy nadchodził mój wolny dzień, podjęcie decyzji o tym, gdzie powinnam się udać stanowiło dla mnie naprawdę poważny problem.

Było jeszcze tyle miejsc, które tak bardzo chciałam zobaczyć i tak mało czasu na realizację planów! Z reguły przeważały moje ukochane góry, do których zawsze mnie ciągnęło niczym przysłowiowego wilka do lasu. Dlatego też park w Monzie wielokrotnie schodził na dalszy plan, aż do chwili, kiedy to 1 listopada 2011 roku o godzinie 7 rano skończyłam mój ostatni, nocny dyżur. Już w przeddzień postanowiłam, że zamiast wrócić bezpośrednio do domu pojadę do Monzy. Park w Monzie jest ogromny, dziś liczy sobie 685 ha i otacza go mur długości 14 km. Od strony miasta są tu dwie bramy, po prawej i lewej stronie Villi Reale. Do parku można wejść także przez cztery bramy główne prowadzące z okolicznych miejscowości: Vedano, Villasanta, Biassono i San Giorgio a także kilka pomniejszych furtek. W związku z tym, jadąc na dyżur uzbroiłam się w buty trekkingowe oraz plecak a po pożegnaniu z dotychczasowymi współpracownikami pojechałam na zwiedzanie parku. Przywitał mnie pięknymi jesiennymi kolorami i lekką mgiełką snującą się pośród drzew, co wyglądało po prostu zjawiskowo... Szczególnie pięknie prezentowała się wąska, długa sadzawka, w której niczym w lustrze odbijały się drzewa rosnące wokół.

Postanowiłam odszukać jeden z dawnych młynów i znajdującą się w jego pobliżu kaskadę. Po drodze minęłam niewielki most na rzece Lambro zwany "Łańcuchowym" od łańcuchów zaczepionych na kamiennych słupkach zastępujących zwyczajowe barierki. To właśnie tutaj znaleziono ciało zakonnicy Ottavii, zamordowanej przez Osia, kochanka Marianny de Leyva, Signory di Monza (będzie o tym wpis) o czym pisał Manzoni w swojej powieści "Promessi sposi"... Kiedy dotarłam do młyna z przykrością stwierdziłam, iż mimo pięknej architektury i malowniczego położenia nieopodal kaskady, opłakany stan w jakim się znajduje ten zabytkowy budynek powoduje, że powinno się go oglądać tylko z dość dużej odległości...Niestety, nie była to jedyna zrujnowana budowla, którą znalazłam na swej drodze. Co gorsza, nie spotkałam map, które pozwoliłyby mi zorientować się gdzie jestem, gdyż nawet te nieliczne, jakie znalazłam, zostały zniszczone przez wandali (wyglądało zresztą na to, że stało się to dość dawno temu, lecz nikt nie zadbał o ich wymianę).

W związku z takim stanem rzeczy doszłam do wniosku, że nie będę się torturować chodzeniem w kółko, tym bardziej, że zmęczenie po nieprzespanej nocy coraz bardziej dawało mi się we znaki. Humor nieco mi poprawił widok dwóch starszych panów, śmigających na rolkach po drodze dojazdowej prowadzącej do toru wyścigowego, przy czym jeden z nich piastował pod pachą niedużego pieska. Zwierzaczek wyglądał na dość zadowolonego ze swojego "środka transportu" jednak życie nie jest bajką, więc człowiek po pewnym czasie postawił czworonoga na ziemi i pupil również musiał podjąć przymusowy trening. Ale w prawdziwe osłupienie wprawiła mnie pewna pani, mająca z całą pewnością dobrze po siedemdziesiątce, mknąca na rolkach naprzeciw mnie, niczym przysłowiowa burza. Niestety, zanim zdążyłam podnieść aparat fotograficzny, była już zbyt daleko abym mogła jej zrobić zdjęcie. W zasadzie widok osób w "pewnym wieku" cieszących się dobrą formą fizyczną nie jest we Włoszech niczym nadzwyczajnym, ale ci państwo swoją sprawnością mogli wzbudzić zazdrość niejednego młodzieniaszka...

Chociaż i tym razem nie udało mi się obejrzeć całego parku, byłam zadowolona z mojej ostatniej przechadzki, a także ze zdjęć, jakie zrobiłam w tej pięknej, jesiennej scenerii. Spokojny, mglisty poranek i niewielka ilość napotkanych osób, sprawiły, że ten pożegnalny spacer był naprawdę przyjemny. Dla chętnych  zamieszczam link do albumu, gdzie można zobaczyć więcej zdjęć>

https://photos.google.com/share/AF1QipOS_R4DAbrNjm8MwSKnQIr8ipeWTsonk_77bnQQtzTio9gkQquSspvz9yZ1tbhsEg?hl=pl&key=RnhzOE5QejBHWXpidy1KVWg3TjhkUFVrZE5Nem5n

Lombardia, Monza. Kaplica królowej Teodolindy i Żelazna Korona Longobardów.

Monza w zadziwiający sposób wplotła się w historię mojego życia... Niejednokrotnie miałam wrażenie, że miały w nim miejsce różne dziwne zdarzenia i zbiegi okoliczności, jakby życie wiele lat wcześniej w krótkiej migawce zapowiadało mi to, co w przyszłości stanie się jego istotnym momentem. Tak było w przypadku Portofino, które w dzieciństwie zafascynowało mnie swą nazwą (o czym pisałam jakiś czas temu) podobnie też było w przypadku Monzy... Moja przygoda z tym miastem rozpoczęła się naprawdę dawno, kiedy miałam dziewięć a może dziesięć lat. W tym czasie dopadła mnie jakaś ostra choroba zakaźna i w związku z tym, przez dwa tygodnie nie mogłam wychodzić z domu. Wynudziłam się wtedy za wszystkie czasy, tym bardziej, że ze względu na zaraźliwość choróbska w myśl ówczesnych przepisów sanitarnych, nie mogłam czytać książek z miejskiej biblioteki. W tej sytuacji sięgnęłam do mojej żelaznej rezerwy, jaką były stare podręczniki ojca z czasów, kiedy chodził do szkoły średniej. Najbardziej lubiłam podręcznik do historii, który mogłam czytać w nieskończoność, co skutkowało tym, iż Aleksander Macedoński i Karol Wielki byli mi równie bliscy, co Czerwony Kapturek lub Sierotka Marysia. 

Szczególnie pasjonowała mnie historia starożytna i wczesne średniowiecze; z zainteresowaniem przeczytałam rozdział mówiący o Królestwie Longobardów, pamiętam też, że z upodobaniem powtarzałam imiona ich władców, brzmiące obco i tajemniczo. Jedną z ilustracji do tekstu na ów temat było zdjęcie królewskiej korony z podpisem mówiącym o tym, iż jest to żelazna korona Longobardów. Później dowiedziałam się, że koronę w rzeczywistości wykonano ze złota, zaś nazwę swą zawdzięcza ona relikwii stanowiącej jej integralną część - cienkiej, żelaznej obręczy, umieszczonej od wewnętrznej strony. Legenda głosi, że wykonano ją z gwoździa, którym Chrystus został przybity do krzyża. Powiem otwarcie - wtedy (właściwie nie mam pojęcia dlaczego, bo przecież moja zdolność odróżniania tego, co możliwe i co nieprawdopodobne, była raczej znikoma) ta legenda wydawała mi się wręcz niewiarygodna, ale mimo to, historia owej niezwykłej korony na stałe zapadła mi w pamięć. Mijały kolejne lata, zajęta innymi sprawami nie myślałam o niej, lecz świadomość jej istnienia nigdy mnie nie opuściła i czasem jakiś niespodziewany "flesz" przywoływał mi jej obraz, gdy wspominałam moje dzieciństwo. Kiedy podjęłam pracę we Włoszech, po krótkim pobycie na południu kraju zamieszkałam w Limbiate, niewielkiej miejscowości nieopodal Mediolanu. Aby zabić nudę i samotność oddałam się zwiedzaniu i poznawaniu najbliższej okolicy. Robiłam to z radością, tym większą, że podróże i historia zawsze były moją pasją a we Włoszech fascynujące miejsca miałam na wyciągnięcie ręki. Oczywiście na pierwszy plan poszedł właśnie Mediolan, gdzie oprócz wielu interesujących zabytków było zawsze mnóstwo wystaw i frenetyczne życie, pełne rozmaitych atrakcji. Jednak po pewnym czasie poczułam potrzebę zmiany, więc zaczęłam planować nieco dalsze wyprawy. Przy takich okazjach zwykle rozkładałam mapę Lombardii i zastanawiałam się, gdzie powinnam pojechać, nie zapominając oczywiście o uprzednim "zasięgnięciu języka" na temat okolicznych zabytków i ciekawostek. W takich razach niezastąpionym źródłem informacji była dla mnie Patrycja, właścicielka zajmowanego przeze mnie mieszkania, osoba o otwartym umyśle i dużej wiedzy. 

Pewnego razu powiedziałam jej, że mam zamiar zrobić wycieczkę do niedalekiej Monzy. Zareagowała bardzo żywiołowo, mówiąc mi, że koniecznie muszę tam jechać i zobaczyć żelazną koronę Longobardów. Byłam ogromnie zaskoczona, gdyż nie wiedziałam o tym, iż znajduje się ona w Monzie i że można ją oglądać. Patrycja zaczęła mi tłumaczyć czym jest korona a ja przerwałam jej mówiąc, że znam tę historię (co przyprawiło ją o lekki szok, gdyż jak powiedziała, jest wielu Włochów, którzy o niej nic nie wiedzą) i w takim razie pozostaje mi jedynie jechać tam w najbliższym czasie. Tak też się stało, pewnego listopadowego dnia wsiadłam do nieco rozklekotanego lokalnego autobusu, który przed przybyciem do celu długo krążył po okolicznych miasteczkach i wioskach. Monza ma ponad sto tysięcy mieszkańców, jest to spore miasto z ładnym centrum i wieloma zabytkami. Jednym z nich jest piękne Duomo ze wspaniałą, elegancką i bardzo harmonijną, marmurową fasadą. Przy nim znajduje się Muzeum Katedralne, gdzie w dobrze strzeżonych podziemiach jest ekspozycja niezwykle wartościowych precjozów z okresu wczesnego średniowiecza. Jednak najcenniejszym z nich jest właśnie Żelazna Korona, która jako jedyny eksponat znajduje się w kościelnej kaplicy. 

Kiedy weszłam do wnętrza Katedry, uderzył mnie widok ciężkiego (w przeważającej części barokowego) wystroju, sprawiający iż w tym bogactwie trudno mi było skupić się na niezliczonych detalach, tym bardziej, że w świątyni panował półmrok. Po lewej stronie ołtarza głównego, znalazłam obszerną kaplicę zamkniętą ażurową kratą. Jej ściany pokrywały wspaniałe, późnogotyckie freski, przedstawiające sceny z życia królowej Teodolindy. Pamięć o tej królowej jest nadal żywa na terenie Lombardii, są tu też liczne miejsca związane z jej imieniem, dzięki faktom historycznym lub lokalnym legendom. Jedno z nich to starożytna, dobrze mi znana droga wiodąca nad brzegiem jeziora Como, nosząca nazwę Antica Strada Regina Teodolinda (uważa się, że to właśnie Teodolindzie zawdzięcza ona swoje powstanie). Spoglądając poprzez kratę zamykającą kaplicę, widziałam w jej centralnym miejscu coś, co przypominało tabernakulum. Jak się okazało, był to niewielki sejf z pozłacanymi drzwiczkami, nad którym umieszczono replikę korony. Tę prawdziwą można bowiem zobaczyć jedynie po wykupieniu biletu i pod warunkiem, że zgromadzi się grupa licząca minimum osiem osób. Na szczęście nie musiałam długo czekać, gdyż chętnych do jej obejrzenia nigdy nie brakuje. Kustosz opiekujący się kaplicą otworzył przed nami kratę, po czym zaczął od dokładnych objaśnień na temat fresków, które widziane z bliska robiły naprawdę kolosalne wrażenie i z całą pewnością były jednymi z piękniejszych, jakie widziałam. Kiedy zakończył swój wykład polecił nam zbliżyć się do sejfu, otworzył go i nacisnął przycisk. Z jego wnętrza na specjalnym rusztowaniu wysunęła się właściwa korona a kustosz z ogromnym namaszczeniem oznajmił - proszę państwa,  OTO ŻELAZNA KORONA LONGOBARDÓW!

Kiedy uznał, iż napatrzyliśmy się wystarczająco, zamknął sejf i zaczął nam opowiadać jej historię. To był moment, kiedy moje nerwy (które dotąd trzymałam na wodzy) puściły i najpierw poczułam szczypanie pod powiekami a po chwili zaczęłam chlipać bez żenady... Chyba byłam pierwszą osobą w historii Muzeum, którą widok tego drogocennego zabytku doprowadził do płaczu! Kustosz i inni zwiedzający patrzyli na mnie ze zdziwieniem, więc zaczęłam coś nieskładnie wyjaśniać, ale cóż im mogłam powiedzieć? Czy to, że minęło prawie czterdzieści lat od chwili, gdy zobaczyłam ją po raz pierwszy na zdjęciu i dowiedziałam się o jej niezwykłej historii? Czy o tym, jaką drogę przebyłam z mojego miasteczka na Mazurach, zarówno  w sensie dosłownym jak  i w przenośni, zanim stanęłam w dawnej stolicy królestwa z przed tysiąca pięciuset lat? Czy o tym, jakie zakręty życia musiałam pokonać aby na własne oczy zobaczyć ten klejnot, będący również jedną z najcenniejszych relikwii chrześcijaństwa, zdobiący głowy władców począwszy od Longobardów a skończywszy na Napoleonie Bonaparte i austro-węgierskich cesarzach? Życie przyniosło mi tę niespodziankę i zarazem dar, którego nie mogłam oczekiwać, kiedy jako dziecko żyjące w kraju za żelazną kurtyną, wertowałam szkolną książkę mego ojca... Niejednokrotnie słyszałam, że w chwili zagrożenia człowiek ma przed oczami całe swoje życie. W tym wypadku nie było mowy o żadnym zagrożeniu; mimo to, widok korony był dla mnie niczym błyskawica, otwierająca w mojej głowie tysiące szuflad ze wspomnieniami i emocjami, jakich nie byłam w stanie wyrazić.

Żelazna Korona od czasów królowej Teodolindy jest związana z Katedrą w Monzie, gdzie była przechowywana przez wiele wieków. To drogocenny klejnot sztuki jubilerskiej, składający się z sześciu złotych płytek połączonych ze sobą za pomocą swego rodzaju zamków i przymocowanych  nitami do żelaznego okręgu.  Zdobi ją czterdzieści sześć  reliefów wykonanych w złocie oraz aż sto osiemdziesiąt wspaniałych kamieni szlachetnych. Prawdopodobnie pochodzi z V wieku a sądząc po stylu, wykonali ją bizantyjscy złotnicy. Legenda mówi, że umieszczony w koronie żelazny gwóźdź jest jednym z tych, które odnalazła cesarzowa Bizancjum Helena, matka cesarza Konstantyna. Koronowali się nią nie tylko królowie Longobardów, ale również Karol Wielki, liczni cesarze Świętego Cesarstwa Rzymskiego i królowie Włoch, między innymi - Otton I, Henryk IV, Fryderyk Barbarossa a także Napoleon Bonaparte, zaś po jego upadku Ferdynand I Austriacki. Ten ostatni po koronacji wywiózł ją do Wiednia, lecz po kilku latach oddano ją Włochom a wtedy ponownie wróciła do Monzy.

Zdjęcie korony, które tu zamieściłam pochodzi z zasobów internetu, ponieważ jest ona bardzo troskliwie strzeżona i fotografowanie absolutnie nie wchodzi w rachubę. Można ją oglądać jedynie w małych grupach a przed kratą kaplicy zawsze jest profesjonalna, choć nieumundurowana ochrona i stały monitoring telewizyjny. Oprócz tego w całej Katedrze obowiązuje surowy zakaz robienia zdjęć, wszyscy niepokorni są w mgnieniu oka wyłapywani przez bardzo czujne służby porządkowe i uprzejmie lecz stanowczo, proszeni o natychmiastowe schowanie aparatu. Winni takiemu naruszeniu nie mogą się tłumaczyć nieznajomością regulaminu, ponieważ przy wejściu do kościoła wisi duża tablica z ikoną aparatu fotograficznego przekreślonego grubą, czerwoną kreską.

Freski w kaplicy pokrywają pięćset metrów kwadratowych ścian i dzielą się na czterdzieści pięć odrębnych scen. Powstawały na przestrzeni niemal pięciu lat a namalowali je czterej malarze należący do jednej rodziny. Byli to Franceschino Zavattari, malarz posiadający pracownię w Mediolanie oraz jego trzej synowie Giovanni, Gregorio i Ambrogio. Przedstawiają one dzieje królowej Teodolindy, jednak broń, stroje i fryzury jakie widzimy, przynależą nie do VI lecz XV wieku, czyli do epoki w której powstało to malowidło. Z tego powodu jest ono nie tylko wspaniałym przykładem późnogotyckiego malarstwa lombardzkiego, ale także stylu życia i obyczajów panujących na dworze Viscontich.

Jak już wspominałam w całym kościele i kaplicy jest zakaz fotografowania a zdjęcie zamieszczone powyżej, przedstawiające fragment fresku, znalazłam w internecie; niestety, nie mogę podać nazwiska autora, gdyż podobnie jak to przedstawiające koronę, nie jest sygnowane.

Dodam jeszcze, że kiedy byłam w Monzie po raz pierwszy, pomimo kraty można było swobodnie oglądać freski w kaplicy  i replikę korony. Natomiast gdy po kilku latach chciałam to miejsce pokazać Marcie, na kracie wisiała gruba szczelna kurtyna, zaś cena biletu wzrosła dwukrotnie...